Poslednjih desetak godina sve veća pažnja se poklanja mentalnom zdravlju žena u reproduktivnom periodu. Suprotno narodnom verovanju da je trudnoća protektivan faktor, istraživanja pokazuju da su tokom trudnoće i babinja poremećaji raspoloženja češći.
Neki od njih su normalni i posledica su hormonskih promena, dok su depresija, anksioznost i strah patološke pojave. Ovde ćemo se upoznati sa njima i napraviti razliku između njih.
Strah se odnosi na jasno definisan objekat i u trudnoći se pre svega vezuje za zdravlje bebe i strah od porođaja (tokofobija).
Anksioznost predstavlja lebdeću nestrukturisanu napetost, strepnju, negativno očekivanje u budućnosti (briga za zdravlje, razvoj ploda…)
Depresija je psihijatrijski poremećaj gde dominira poremećaj afekta u smislu patološkog neraspoloženja. Perinatalna depresija je depresivna epizoda tokom trudnoće ili nakon porođaja. Javlja se u dva oblika: antenatalna depresija počinje tokom graviditeta, a njena učestalost varira u različitim kulturama i zemljama: Postpartalna depresija počinje u puerperiumu i može trajati do godinu dana.
Američko udruženje ginekologa i akušera preporučilo je 2006. godine skrining svih trudnica za depresiju tokom trudnoće.
I pored višegodišnjeg istraživanja, poreklo i uzroci ovog poremećaja i dalje su nedovoljno jasni.
Biološka, socijalna i psihološka hipoteza izdvajaju činioce dominantne za nastanak poremćaja.
Faktori rizika za nastanak su mladost majke, nisko obrazovanje, komplikovani interpersonalni i partnerski odnosi, ranije psihičke smetnje.
Depresivne majke negativno utiču na razvoj kognitivnih, socijalnih i emocionalnih potencijala deteta. Dokazano je da su u psihosocijalnom sazrevanju dece depresivnih majki smetnje češće, kao i sklonost ka anksioznisti i depresivnost kasnije u životu.
Odnos između majke i oca ujedno je i faktor rizika i značajan faktor u izlečenju od postporođajne depresije.
Rezultati našeg istaraživanja, objavljeni u eminentnom stručnom časopisu, ukazuju da se u populaciji srpskih žena depresija javila kod 21 posto trudnica, što je u skladu sa procenjenom učestalošću u svetu.
Postporođajna depresija uočena je kod 11 posto porodilja, što je najbliže učestalosti u zemljama u okruženju.
Emocionalna labilnost u prvim danima nakon porođaja uobičajena je i česta pojava.
Emocionalna labilnost nakon porođaja, takozvani baby blues, blago je, prolazno stanje i traje nekoliko sati ili nedelja, a karakteriše ga tuga, neraspoloženje i plačljivost. Najizraženije je tokom tri-četiri dana i javlja se kod 50 do 70 posto majki. Predstavlja nespecifičnu, fiziološku reakciju na promene hormonskog statusa nakon porođaja. Verovatno ih pogoršava psihološko prilagođavanje koje dolazi nakon porođaja kao i naporan rad oko deteta. Spontano prolazi za nekoliko dana, bez ikakvog tretmana. Prosvećenost i pomoć porodice imaju uticaja na brzinu oporavka.
Postporođajna depresija – To je afektivni poremećaj koji traje nedeljama ili mesecima, a ispoljava se depresivnom reakcijom koja se ne razlikuje od drugih depresivnih poremećaja tokom života. Postporođajna depresija traje tri do šest meseci, a 25 posto žena ima isti poremećaj i godinu dana nakon rođenja deteta, ako su bez terapije. Žene koje pate od ovog poremećaja ne mogu da obavljaju svakodnevne obaveze, odbijaju dete, tužne su, često plaču.
Psihoza u babinjama – Ovaj redak i težak poremećaj javlja se u prvoj ili drugoj nedelji nakon porođaja. Češći je kod prvorotkinja i žena koje su već patile od velikog psihijatrijskog poremećaja, ali i kod onih sa pozitivnom porodičnom psihijatrijskom anamnezom. Simptomi se ne razlikuju od psihoze u drugom životnom dobu, a manifestuju se negativnim testom realnosti, udruženim sa neobičnim uverenjima majke.
Na temelju mnogih analiza, a i rezultata našeg istraživanja, nemoguće je jasno reći kada i ko će oboleti o postporođajne depresije.
Perinatalni afektivni poremećaj je kompleksna grupa oboljenja koja se javlja kod izvesnog broja žena.
Zato je važno da se o svojim promenama raspoloženja razgovara sa partnerom, lekarom ili patronažnom sestrom.
Bolest je izlečiva, ali zahteva stručni nadzor i tretman. Najvažnije je prepoznati prve simptome i obratiti se za pomoć.
Izvor: Škola roditeljstva Nada Lazić